دنیای موسیقی سنتی ایران برای بسیاری از ما بزرگ و نسبتا ناشناخته است. آیا در مورد دستگاه ها و زوایای صوتی یاد می گیریم؟ با موزیک باران همراه باشید.
گاهی تصور می شود که اگر این امیر بزرگ، بنده خدا در تاریخ کشور ما نبود، چند سال در بسیاری از زمینه ها عقب می ماندیم؟ الان در موسیقی ایران هم همینطور است. دوستداران این سبک موسیقی برای روحش دعا می کنند که روزی خدا بداند چه در ذهنش می گذرد و فکر می کرد موسیقی ایرانی باید مرجع مکتوب داشته باشد. از این رو علی اکبرخان با فراهان که خود از صاحب نظران این عرصه است تماس گرفت و به او گفت که آهنگ های مختلف کشور را جمع آوری کند.
علی اکبرخان این سرودها را به برادرش غلامحسین فراهی آموخت و او نیز به میرزا حسینقلی و میرزا عبدالله آموخت. او دو پسر، خواننده و عموی علی اکبرخان را تربیت کرد و هر دو از رهبران موسیقی ایرانی و نویسندگان موسیقی ایرانی شدند.
اکنون سالها پس از آن، برای جلوگیری از سردرگمی بیشتر در مورد موسیقی ایرانی، به فهرست موسیقی ایرانیان در این صفحه رفتهایم و برای هر کدام در زمانهای مختلف منوهای پیشنهادی ارائه کردهایم. . اجازه دهید بعد از خواندن تغییر کنید و شروع به خواندن کنید!
هفت بازیکن ایرانی چطور هستند؟
احساسات وجود دارد
مجموعه موسیقی ایرانی از دو بخش اصلی و فرعی تشکیل شده است. قسمت اصلی آن شامل هفت واحد است که هر کدام حال و هوای خاص خود و البته طرفداران خاص خود را دارند. این هفت واحد موسیقی اکثر نواحی ایران را پوشش می دهد و بسیاری از آهنگ های نوستالژیک دوران کودکی ما نیز در دل آنها گنجانده شده است.
1- سر و صدا
بسیاری از آهنگ های پخش شده در جشنواره بر روی این دستگاه پخش می شود. همانطور که از نام آن پیداست موسیقی این دستگاه سرشار از شور و انرژی است. شور را یکی از سازهای بزرگ موسیقی ایرانی می دانند، حال و هوا را موسیقی ایران می دانند، حال و هوای آن تقریبا شبیه به موسیقی نواحی مازندران است. البته این دستگاه می تواند به موسیقی الهام گرفته از موسیقی نواحی مرکزی ایران و کردستان نیز گوش دهد.
مثال: آلبوم یاد ایامی و به خصوص تصنیف یاد ایامی یکی از بهترین نمونه های ساز شوری است. آلبوم «زیباترین» علیرضا افتخار و «مرا عاشق» شهرام ناظر دو نمونه معروف دیگر از این ابزار عالی هستند. دانلود بهترین آهنگ ها
2- جدید
شباهت آن به آسیاب نمک نیاز به شناخت کمی دارد. در واقع اگر دنده شور را خوب بشناسید می توانید تفاوت پیست نوا و شور را تشخیص دهید. اما اگر هیجان می خواهید می توانید به آهنگ های این دستگاه گوش دهید.
مثال: تصنیف «رفتم در میخانه» و آلبوم «نوا مسر خوانی» محمدرضا شجریان دو نمونه از این دستگاه هستند. کنسرت نوا حسین علیزاده، دو تار و طبل و آلبوم نینوا حسین علیزاده از دیگر نمونه های این دستگاه هستند.
3- ماهواره
تبر یکی از پرکاربردترین سازهای موسیقی ایرانی با خلق و خوی بسیار آهنگین است. اگر می خواهید لذت گوش دادن به موسیقی سنتی را احساس کنید، پس به آهنگ هایی از این ساز گوش دهید که نمونه های زیادی دارد.
برخی از زبان شناسان می گویند تغییر کلمه ماهور از کلمه اصلی یکی از مراحل اصلی موسیقی غربی است. جالب اینجاست که احساسات هر دوی آنها مشابه است. این ساز قطعات زیادی دارد، برخی نزدیک به موسیقی نواحی سیستان و بلوچستان، برخی موسیقی خراسان و لرستان و برخی دیگر به موسیقی آذری آذربایجان است.
مثال: آهنگ معروف مورگ سحر ساخته مرتضی نی داوود نمونه معروف این دستگاه است. شاگرد خوب میرزا حسین قلی، مرتضی نی داوود و درویش خان از اساتید موسیقی ایرانی است. شروع این آهنگ کاملا الهام گرفته از درآمد ماهور است. «از تو خبر ندارم» از آلبوم وفا و «ز دست محبوب» از آلبوم شب وصل نیز در این واحد پخش شد.
4- چهارراه
برخی از دستگاهها با زمان خاصی از روز مرتبط هستند و معمولاً در این زمان از روز است که گوش دادن به آنها در دل آدم میچسبد. چهارگاه ابزاری است که کاملاً وقف سحر است. کافی است صبح یا زمانی که خسته و بی حوصله هستید به یکی از آهنگ های این دستگاه گوش دهید و برای کل روز انرژی خواهید داشت.
به عنوان مثال: آهنگ معروف کسا سلام که به زیبایی در آلبوم صبحگاهی علیزاده اجرا شد، نمونه ای زیبا از آهنگسازی ایرانی در قالب مربع است که بسیاری از ما صبح های خود را بدون اینکه بدانیم با آن شروع می کنیم. بر روی این دستگاه انجام می شود. آلبوم دوستان محمدرضا شجریان نیز با این دستگاه تولید شد. تصنیف بی کلام علینقی وزیری «دخترک ژولیده» در این سی دی نمونه خوبی برای آشنایی با حال و هوای چهارگا است.
5- همایون
یکی از سازهای بسیار غمگین ایرانی، میزان غمش فراتر از یک آهنگ است! اگر عصبانیت در گلویتان گیر کرده است و می خواهید عذرخواهی را از دل خود بیرون بیاورید، یکی از آهنگ ها را در این دستگاه پخش کنید و سر و صورت خود را در رودخانه ای از اشک رها کنید.
مثال: آهنگ شاد خزان گلشن خندر جاوید بدیع زاده و آهنگ معروف Je wee hurushane ce, wee goya روی این دستگاه ساخته شده است. یکی دیگر از نمونه های این دستگاه آهنگ کاروان شهرام نذری است که در ویدئوی مربوط به شهدای جنگ طوپی بارها از تلویزیون شنیده شده است.
6- سمت راست پنجگاه
از معدود آلات موسیقی ایرانی رها شده است که زیاد مورد استفاده قرار نگرفت. پنجگاه راست مانند دستگاه ماهواره است. در حرکت نت های نوشته شده برای هر زاویه ساز، روند صعودی یا نزولی وجود دارد. نت های سازهای پنجگاه و اکسوم کاملاً رایج است، اما حرکت و چرخش صداهای آنها متفاوت است.
مثال: آلبوم «چشمه نوش» و آلبوم مشترک حسین علیزاده و علیرضا افتخاری به نام «راز نه نیاز» دو نمونه از بهترین نمونه های این ابزار هستند.
7- سه بار
برخی می گویند انشعاب سه خطه، شاخه ای از سیستم چهار خطه است. ویژگی اصلی دستگاه چهارگاه «سه گاه» علاوه بر نحوه بیدار شدن، در مقطعی احساسی و با نشاط است که آن هم به دلیل تغییر یکی دو نت کوچک است. این دستگاه شبیه دستگاه نمک است و به طور خلاصه برای بهبود چند برابر روحیه شما عالی است!
مثال: آهنگ یوگا علیرضا قربانی در این ساز در آلبومی به همین نام است که او با همایون خرم کار کرده است. این رسانه با تصنیف «آسمان آش» از آلبوم خود به همین نام و آهنگ های «رسوای دال» و تار زال، جی اچ ام اشچ و دال شیدا از آلبوم و به ویژه «فان جی ام اشچ تو» از آلبوم شناخته شده است.